Eureka: Katimbeng Ti Pateg Dagiti Napukawko Iti Hawaii Ti Nasarakak Ditoy Las Vegas

by Amado Yoro

Paset ti biagko dagiti napateg a bambanag a napukawko iti Hawaii a nabukelko iti kinasiak kabayatan nga addaak sadiay iti aganay a limapulo ket dua [52] a tawen, nakail-ilala unay kaniak gapu ta isuda ti nangrugiak, isuda ti nagbalin a pakabuklan ti kinataok, propesion, trabaho ken iti komunidad a pakaibilangan ti Lions Club International, GUMIL Hawaii. GUMIL Oahu, Timpuyog, Oahu Filipino Community Council, United Filipino Council of Hawaii, Order of Knights of Rizal, Annak Ti Sinait Iti Hawaii, Vigan Association of Hawaii & Associates, Honolulu Fil-Am Lions Club; Hawaii Fil-Am Media Council, Laoag City Circle, DWCLCAAH, Tri Media Council,  Leeward Oahu Lions Club, Hawaii Lions Club, District 50; Filipino Fiesta, Sinait Alumni Association of Hawaii, Ewa Neighborhood  Board, Friends of Ewa,  Ilocos Sur International Association and Foundation, ken dadduma pay.

Tagipatgek amin dagiti innak pannakipulapol kadagiti adu a gagayyem, ken dagiti padak a volunteers kadagiti nadumaduma a programa, proyekto ti organisasion katimbeng met ti nasarakak iti Las Vegas, iti ibilangko itan a baro a daga, baro a komunidad.

Adda ditoy ti kapatgan iti biagko, iti biagmi nga agassawa ti kakaisuna nga anakmi ken ti dumakdakkel a kameng ti pamiliana.

Isu ngata ti gasatko ken kaibatogak iti panagalla-allak. Panagkallautang. Pannakayadayo iti lugar a nakairuaman, ti man daga a nakayanakak. Maysaak a tawataw, wenno bayanggudaw.  Addaan met iti bukod nga arapaap ken sirmata iti biag.

Iti sangkakunak: siak ti mayarig iti sasos, wenno umang, wenno upa nga agbirok iti kamangan.

Ita iti kastoy a kasasaadko, masubliak man ketdi dagiti luglugar a nagalla-allatiwak.

No adda mapanawak, adda mapukawko.

No sadino ti pakaisadsadak, adda met mabirokak.

Idi pumanawak idiay Tapao, Mayo 1966. Awan ti aniaman a balonko. Saanko a binalon ti pungan ken ulesko. Saanko nga intugot ti iddak a papag a naaramid iti nakayasan a kawayan. Awan balonko nga ikamen.

Idi addaak iti siudad ti Pasay ken iti Manila, kaskasdi nga awan ti ikamen, pungan ken ulesko. Nakipagyanak iti barongbarong iti igid iti agar-arek-ek a narugit a wwaig, ken iti sidiran ti sementerio iti La Loma Chinese Cementery Tambunting, Binondo, Manila. Nagtrabaho a kas sunlit iti nagan a Genaro Guzman, Php 3.50 tunggal aldaw. Agkali iti tanem, agaramid, agsemento iti panteon.

Iti kaaddak iti Laoag City, [ 1966-1970] kaskasdi nga awan ti kama a nagiddaak. Daan a tawa Kapis ken nagsusukot a karkarton ken ules ken moskitero. Ditaak a nangkunnot  ti anag ti napateg nga adal ket iti DWCL a nangileppasak iti Bachelor degree, History Major.

Idi mapanak iti Hawaii, awan doliarko. Kaaduan nga inutang dagiti ginastomi nga aggaama.

Kaaduan a paw-it dagiti naglaon iti maletak. Adda pindang a posit wenno laki. Dinaing. Napagango nga ik-iket ken aragan [seaweeds]. Adda bawang. Bulong ti tabako.  Mabalin a tallo paris laeng ti aruatek.

Iti Hawaii ti nangrugiak a nangbangon ken nangbukel iti kinaasinok.

Nangrugiak iti nababa a kita ti trabaho iti plantasion ti kaunasan. Ultimo a Utility Field Work $2.10 per ora. Naum-umsi ken nakatkatawaan.

Dayta la kanon ti kabaelak a trabaho,maysaak a degree holder. Naileppasko ti kolehio.

Naigamerak iti komunidad. Aganay a limapulo ket dua a tawen a naipulapolak iti komunidad. Adda pasetko iti komunidad iti Hawaii iti adu a banag. Trabaho.

Iti nalaus a panagkedkedko nga umay ditoy Las Vegas, isu met iti pannakalunag ti pusok iti kalikagum ti kakaisuna nga anakmi nga umaykami ditoy tapno as-asideg iti ayanda a sangapamilia.Nangnangruna pay iti kalikagum ni Gloria gapu iti kastoy a kasasaadna. Abus man pay ta agpapaimbag, now in five years in road to recovery, mailiw kano la unay kadagiti tallo nga appokomi.

Napukawko ti St. Paul’s Episcopal & Philippine Independent Church [ Iglesia Filipina Independiente] iti Queen Emma Square Honolulu, Hawaii a nagserserbianmi nga agassawa kas aktibo nga opisial aganay a tallopulo ket siam [39] a tawen, tallo a papadi da Rev. Fr. Tim Quintero, Rev. Imelda Padasdao, Rev. Canon Randolph VN Albano, iti tallo nga Obispo da Rt. Rev Donald Hart, Rt. Rev. Richard Chang, Rt. Rev. Robert Fitzpatrick ngem nagasat ta nasarakanmi ti Epiphany Episcopal Church ditoy nagsulian ti Cactus Ave/Gillispie St. Las Vegas, Nevada.

Napukawko dagiti fellow volunteers kadagiti adu nga aktibidad iti Hawaii pakaibilangan iti Feed the Homeless, Adopt a Highway iti Farrington Highway Waipahu, Kalihi Street ken LIkelike Highway, Kalihi, Ti Hawaii Food Bank, Life Savers Club, Blood Bank of Hawaii, The Tree Planting for Life; Make America Beautiful, Bus shelter construction, Graffiti Buster Program, Weed & Seed with Narcotic Division, HPD, painting school bleachers, painting the house of the blind, Feed the Orphanage, Feed the Elderly, Walk for Life ken dadduma pay ngem naigasatak ta nasarakak ti Food Bank/Distribution ditoy Stober Blvd, Las Vegas, Nevada.

Napukawko ti ABC Group Burger King Coffee Hour a kaduak pakaibilangan da sigud a State Representative Romy Mindo, Grand Knight ken UMPIL, Bucaneg Awardee Francis Ponce, Pat Bolo, Hermie Estrada, Martin Mendoza, Virgilio Banda, kdpy, adda Billiard gameko inaldaw malaksid iti Sabado ken Domingo.

Namissko dagiti nasayaat dodoktor pakaibilangan da Dr. Charlie Y. Sonido, Dr. Lo, Go, Bautista, kdpy, ngem ketdi adda met dagiti nalaing a dodoktor ditoy pakaibilangan da Dr. Dizon, Dr. Avelar, kdpy. Adda met ramutda a kas kaniak a maysa Filipino.

Nayadayoak iti kakaisuna a kabsatko a babai ken dagiti kakaanakak ngem itan kas katimbeng dagiti napukawko, nadennaanmi ti KAKAISUNA NGA anakmi ken ti pamiliana.

Iti pito a bulanen, saanak pay a nakapasimsimpa. Kaslaak agkarkarawa ken agmatamata pay laeng ditoy. Sadino ti laud ken daya; ti abagatan ken amianan. Adu pay ti birbirokek.

Masapul met ti naan-anay a panawen.

Iti bukodko a pammaliiw, sabali ti Las Vegas iti man paniempo, iti presio iti pagbiag.

Adda ketdi makitak kadagiti bukodko a mata, adda panagpada ti Hawaii ken Las Vegas.

Maibilang dagitoy. dagiti street people, dagiti homeless. Addada iti sulsuli iti kanto, karenderia, iskinita. Adda mett dagiti sapawsapawda kas iti mmann daan nga ules, tolda, karkarton. Iggemda iti iti dakkel wenno bassit a pedaso a karton, naisurat. I need help. I am Hungry. God Bless.

Numan pay saanak pay unay a nakapagpaspasiar ditoy, dagiti ketdi nakitakon dagiti sumagmamano a pagtagilakuan, restaurant, keen dadduma a negosio, kukua ken imatonan dagiti kadaraan.

Nupay saanak pay a nakikamkameng kadagiti gunglo Filipino ditoy,  adda naammuak nga Ilocano American Association in Nevada [IAAN], segun iti nabasak nga impormasion ket addaan iti aganay a sangapulo ribu a kamkameng.

Ket nupay saanko pay a nakontak, ngem kadagiti masungad nga aldaw, ikagumaakto a kontaken daytoy nabasak a maysa ken kakaisuna nga UMUNA a FILIPINA a kameng iti Nevada Assembly [Legislature] a segun ti nabasak adda ramutna manipud iti Mindanao.

Kangrunaan nga ibilangko a gameng a nasarakak ditoy kunada a siudad ti basol, wenno siudad ti disierto,  ditoy sirok ti sumsumged ken dumardarang nga init, isu a sinursurotko: the best of the best of all I have found, for me, ni Gloria ken siak addakamin a mayasideg iti kakaisuna nga anakmi ken ti pamiliana.

Awan ti baet a taaw ken rinibu a milia. Adda talged, adda talek, no balitok man dagiti napukawko idiay Hawaii, nabirbirtud, nabalbalor ti nasarakak ditoy. EUREKA: nasarakakon.

I’ve found it: anak, manugang, ina, ama, appoko, ditoykami kas pamilia.